Depo ve depolama hakkında

Bu yazımda deponun ve depolamanın ne olduğuna kısaca değinerek yine kısa ve öz, sizleri sıkmadan depolamanın nedenlerine, depolarda depo düzenine ve neden yerleşim planı yapılması gerektiğine ve bunun için bazı yöntemlere şöyle bir bakış atacağız.

Depo, geleneksel anlamda üretim veya satış için stoklanmış olan malzemelerin saklandığı mekanlardır.

Depolama, saatte 0 km hızla yapılan ulaştırmadır.

Günümüze bakan yönü ile;

Depo, üretim ile ilgili durumlarda ürünlerin hammadde aşamasından üretim ortamına, oradan da tüketim merkezlerine ve dağıtımına kadar olan bütün bir faaliyetler dizisinin gerçekleştirilmesinde stratejik rol oynayan ara noktalardır.

Depolamanın Nedenleri?

• Taşıma maliyetlerini Kontrol etmek
• Ölçek ekonomisinden yararlanarak etkin satın almaların gerçekleştirilmesini sağlamak (miktar indirimlerinden faydalanmak)
• Sürekli bir arz kaynağı oluşturmak
• Firmanın müşteri hizmet politikasına destek olmak
• Pazar koşullarının değişimine karşı önlem almak ( mevsimlik, talepteki dalgalanmalar, rekabet vb. )
• Üreticiler ile tüketiciler arasında var olabilecek yer ve zaman sorunlarının üstesinden gelmek
• En az maliyet düzeyiyle müşteri memnuniyeti sağlamak
• Üreticiler ile müşteriler arasında «tam zamanında» kavramını sağlayabilmek
• Müşterilere her seferinde tek ürün yerine karışık ürün karmasının ulaştırılmasını temin etmek
• Atık veya geri dönüşümü olan malzemeler için geçici beklemenin sağlanması

 Depolama kurumlar için neden önemlidir?

• Müşteri memnuniyetini ve sadakatini artırır.
• Üretim maliyetlerinin düşmesini sağlar.
• Depolama etkili bir müşteri ilişkileri yönetiminin ana unsuru olduğu kadar maliyet yönetiminin de önemli bir unsurudur.
• Depolardan müşteri ve bayi taleplerini en uygun şekilde karşılamaya olanak sağlanır.
• Depo uygun bir yerde kurulmuşsa nakliye maliyetlerine olumlu katkı yapacaktır. Buda şirkete fayda sağlayacaktır.
• Müşterinin isteği daha hızlı karşılanır. Müşteri memnun olursa şirkette kazanır.
• Yer ve zaman faydası sağlar.
• Rekabette avantajı sağlar.

 Deponun kurum içindeki önemi.

• Rekabet baskısı altında maliyetlerin aşağıya çekilmesi,
• Lojistik faaliyetlerin sürdürülmesi,
• Müşteri memnuniyetinin sağlanması,

gibi birçok nedenden dolayı depolama yönetiminin önemi ve lojistik zincirindeki payı giderek artmaktadır.

Çünkü depolama, ulaştırma ile birlikte lojistikteki en geniş istihdam alanıdır.

 Depo yerleşim planı yapmanın belli başlı beş amacı bulunmaktadır:

1. Kısıtlı yerleşim alanını etkin kullanmak
2. Malzeme dolaşımını en verimli şekilde gerçekleştirmek
3. Ekipman, yerleşim alanı kullanımı, malzeme hasarı ve işçilik ile ilgili maliyetleri azaltarak ekonomik stok bulundurmayı sağlamak.
4. Değişen stoklama ve elleçleme gereksinimlerini en esnek şekilde sağlamak.
5. Depo faaliyetlerinin düzenli bir şekilde işlemesi için gerekli ortamı düzenlemek.

Depo yerleşim planı yapılırken yukarıdaki bu amaçlar göz önünde bulundurularak kararlar verilmelidir.

Yerleşim planını kısıtlayan unsurların belirlenmesi

Taşıyıcı kolonlar, asansör boşluğu, merdiven boşluğu, lavabo, yağmurlama sistemi kontrolleri, ısıtma ve soğutma sistemlerinin ve bazı durumlarda ofislerin yerleri depo yerleşim alanını planlarken alan kullanımlarını sınırlayabilecek unsurlardır. Bu sebeple öncelikle bu alanların belirlenmesi önemlidir.

Sevk ve Mal kabul alanının belirlenmesi

Bu alanların aynı yerde olması alan paylaşımı, ekipman ve personel kullanımı anlamında birim başına kullanımı azaltmaktadır. Farklı alanlara kurulacak mal kabul ve sevk alanları ise daha iyi malzeme kullanımını sağlayacak ve aşırı yoğunluğu engelleyecektir. Enerji tüketimi önemli bir giderdir. Bu sebeple mal kabul ve sevk alanlarının deponun kuzey cephesine kurulmaması açık olan kapılardan ısı kaybını engelleyecektir.

Malzeme yerleşim alanı, gerekli koridor ve ekipmanlarının belirlenmesi

Kullanılacak olan malzeme yerleşim alanı ve ekipmanları depo yerleşim planını ve koridor gereksinimlerini belirleyecektir.

Malzeme yerleşim alanına yerleştirilecek olan malzemelerin belirlenmesi

Bu aşamanın amacı her bir ürününü uygun bir alana yerleştirmeyi sağlamaktır. Birden fazla ve faklı ön simülasyon yapılmalıdır.

Popülerlik Yaklaşımı: ABC Analizi… Ürünlerin işleme hacimlerine göre gruplandırılarak işlem hacmi yoğun olan ürünlerin depo kapısına, çıkışa yakın yerlere yerleştirilmesi.

Benzerlik yaklaşımı: Genellikle birlikte mal kabulü ve sevkiyatı yapılan ürünler birlikte yerleştirilmelidir. Genellikle birlikte satılan ve sevkiyatı yapılan ürünlerin aynı alanlarda yerleştirilmiş olması ürün toplama aşamasında zaman kazanılmasını sağlayacaktır.

Boyut yaklaşımı: Buna göre, ağır, yığın şeklinde ve taşınması zor olan ürünlerin kullanım alanlarına yakın bir şekilde yerleştirilmesi depo operasyonlarında verimliliği arttıracaktır. Bu ürünlerin elleçleme operasyonları çok daha fazla maliyetli olduğundan ürünlerin taşınma mesafesini olabildiğince azaltmak depo maliyetlerinin azaltılması için önemli bir unsurdur. Ayrıca eğer deponun tavan yüksekliği değişkenlik gösteriyorsa elleçlemesi zor olan ağır ürünlerin alçak tavanlı bölümde, elleçlemesi kolay olan hafif ürünlerin yüksek tavanlı bölümde depolanması daha uygundur.

Ürün özellikleri yaklaşımı: Raf ömrü süreleri kısa ve SKT durumuna göre, değişik şekilli ve kırılabilen ürünler, yanıcı ve tehlikeli maddeler, birlikte depolanması-yerleştirilmesinde zarar görebilecek ürünler ( deterjan ile gıda maddesinin depolanmaması)…

Bir sonraki depo ve depolama hakkındaki yazımda depolamanın amacı ve işlevlerinden, kurumlara/şirketlere neler sağlaması gerektiğinden ve de bir deponun yönetiminden bahsediyor, konuşuyor olacağız. Akabinde depo yer seçimi, tasarımı, organizasyonu, işlevleri ve raf ile taşıma sistemlerinden bahsedeceğim.

Sizlere bu kapsamda birkaç sorum olacak. Sizler derken depo sahipleri, yöneticileri, çalışanları yani “depo” kelimesi ile alakalı herkese;

• Depo yerleşim düzeninden memnun musunuz?
• Mal kabul süreciniz ne kadar hızlı ve doğru işliyor?
• Elleçleme alanlarınız yeterli mi? Veya çok mu geniş, çok mu dar?
• Doğru yerleştirme mi yapılıyor?
• Düzenli olarak iç ikmal, transfer, birleştirme yapılıyor mu?
• Doğru raf sistemine mi sahipsiniz?
• Layout’larınız doğru mu?
• Sipariş toplama yönteminiz ne kadar doğru?
• Sipariş alanı ile sevkiyat alanı arası mesafeniz nedir?
• Sipariş toplama sonrası sevkiyat sahasına ulaşımı nasıl sağlıyorsunuz?
• Sevkiyat sahanızda ikinci bir kontrol mekanizmanız var mı?
• Doğru ekipmanlar ile mi çalışıyorsunuz (forklift, RT, RFID, transpalet vb.)?
• Ekipmanlarınızın bakımları yapılıyor mu?
• Personelinize eğitim veriliyor mu? Doğru personele doğru eğitim uygulanıyor mu?
• Her gün düzenli olarak bir ya da daha fazla günlük operasyon planları yapılıyor mu?
• Deponuzda “PUKÖ” kullanılıyor mu?
• Deponuzda 5S kullanılıyor mu? Cevap “Evet” ise, tüm personele (mavi yakasından beyaz yakasına) bu eğitim verildi mi?
• Düzenli takip ve planlama yapılıyor mu (17.madde)?
• Depo içi raflarınızda düzenli akredite firmalar tarafından raflarınıza statik testi yapılıyor mu?
• JİT, ERP, MRP, TPM… Bunlar biliniyor mu ve kullanılıyor mu?

Sorunlarımız daha da artabilecekken kısaca sormak istiyorum; operasyonda verimlilik sağlanabiliyor mu? Nasıl? Düzenli takip ve revizyon, güncelleme yapılıyor mu?

Deponuzda bir Depo Yönetim Sistemi (WMS) var mı? Doğru kullanılıyor mu? Enerjiden tasarruf yöntemleri biliniyor mu?

Yukarıda sorulmuş sorulardan birine dahi yanıtınız olumsuz ise lütfen bana ulaşınız. Olumsuzlukların bertaraf edilmesi maliyetlerin artış göstermeye başlamasından önce müdaha edilmesi zorunlu bir süreçtir.

Pandeminin olmadığı, bol müşterili ve kazançlı, müşterilerinizin tarafınızdan dinlenerek anlaşıldığı ve müşteriniz tarafından sürekli tercih edilir olmanız dileklerimle.

Yazar:
Gürkan KAVRAZLI
LogiRED – Strateji ve Operasyonlar Direktörü